बेहतर उतपादन के लिए मिट्टी को स्वस्थ्य रखना अत्यंत जरूरी : डा. गंगवार

बेतिया।माधोपुरकृषिविज्ञानकेन्द्रकेकार्यक्रमसमन्वयकसहवरीयवैज्ञानिकडा.एसकेगंगवारनेकहाहैकिमिट्टीकोस्वस्थरखनेकेलिएमिट्टीकीदेखभालकरनानितांतआवश्यकहै।मिट्टीमेंविभिन्नप्रकारकेसूक्ष्मजीवोंकानिवासरहताहै,जोफसलोंकेलिएलाभदायकहोतेहैं।वेरविवारकोनौतनप्रखंडकेगहिरीपंचायतमेंविश्वमृदादिवसकेअवसरपरकृषिविज्ञानकेंद्रमाधोपुरकीआयोजितकृषकगोष्ठीसहप्रशिक्षणकार्यक्रमकोसंबोधितकररहेथे।वैज्ञानिकडॉधीरूकुमारतिवारीनेबतायाकिवर्तमानसमयमेंरासायनिकखादोंऔरकीटनाशकोंकेअसंतुलितउपयोगसेमिट्टीकीउर्वराशक्तिसमाप्तहोतीजारहीहै,जिससेआनेवालेवर्षोंमेंखाद्यान्नउत्पादनएकचुनौतीरहेगी।बढ़तीजनसंख्याकेलिएआहारएवंमृदाकेस्वास्थ्यकोबरकराररखनेकेलिएमिट्टीकोजीवितरखनायानिकिमिट्टीकीजैवविविधताकीरक्षाकरनाअत्यंतहीआवश्यकहै।इसकेलिएमृदासंरक्षणएवंरसायनोंकेसंतुलितउपयोगपरविशेषध्यानदेनेकीआवश्यकताहै।डॉप्रवीणकुमारमिश्रनेमिट्टीजांचकेलाभएवंमिट्टीनमूनाइकट्ठाकरनेकीविधिकोकरकेभीबताया।वहींज्ञानशुक्लानेजलवायुअनुकूलखेतीकार्यक्रमकेतहतविभिन्नतकनीकोंकेबारेमेंजानकारीप्रदानकी।कार्यक्रममेंमुख्यरूपसेअमरेंद्रशर्मा,बदनशर्मा,ललितादेवी,इंदूदेवी,राधादेवीइत्यादिसहितलगभग40पुरुषएवंमहिलाकिसानउपस्थितरहे।खेतीसेपहलेमिट्टीकीजांचकराएं,बढ़ेगाउत्पादननरकटियागंज।कृषिविज्ञानकेंद्रनरकटियागंजद्वाराविश्वमृदादिवसकेअवसरपरकृषकगोष्ठीकाआयोजनकियागया।इसअवसरपरकृषिविज्ञानकेंद्रकेवरीयविज्ञानीएवंप्रधानडॉआरपीसिंहनेमिट्टीनमूनालेनेकीविधि,मिट्टीकेपोषकतत्वोंकीजांच,उसकीउर्वरताकोबनाएरखनेकेलिएनवीनतकनीककेबारेमेंविस्तारसेचर्चाकी।डॉसिंहनेबतायाकिकिसीभीफसलकोखेतोंमेंबोनेसेपहलेमिट्टीकीजांचकरानाअतिआवश्यकहै।असंतुलितरासायनिकखादएवंदवाओंकेप्रयोगसेमिट्टीकीउर्वराशक्तिमेंकाफीकमीआतीहै।मिट्टीमेंपाएजानेवालेलाभदायकसूक्ष्मजीवएवंवातावरणमेंपाएजानेवालेमित्रजीवोंकीसंख्यामेंकाफीकमीभीआरहीहै,जिसकेकारणफसलोंकाउत्पादनबहुतअधिकप्रभावितहोरहा।इसलिएकिसानखेतीकरनेसेपहलेअपनेखेतोंकीमिट्टीकीजांचकराएं।ऐसाकरनेसेलागतमेंभीकाफीकमीआएगीहैऔरखाद्यान्नउत्पादनअधिकहोगा।इसअवसरपरकृषिविज्ञानकेंद्रकेआलोककुमारसिंह,नितेशकुमारकेसाथ-साथकाफीसंख्यामेंकिसानोंनेभागलियाऔरकृषिविज्ञानीनेमृदाजांचकेबारेमेंबारीकियोंसेबताया।